Odpowiedzialność prawna za cyberprzemoc w stosunku do nieletnich
Anonimowość Internetu i telefonii komórkowej stwarza ogromne pole dla ekspresji takich zachowań, jak: wyzywanie, ośmieszania, szantażowanie, rozprzestrzenianie kompromitujących materiałów oraz podszywanie się pod innych. Działania te, określane są mianem cyberprzemocy.
Kim jest nieletni?
1. Osoba, która ukończyła 10 lat, a nie ukończyła 18 lat, a przejawia zachowania świadczące o demoralizacji;
2. Osoba, która ukończyła 13 lat, a nie ukończyła lat 17 i dopuściła się popełnienia czynu zabronionego przez ustawę jako przestępstwo lub przestępstwo skarbowe, albo wykroczenie lub wykroczenie skarbowe – w tym okresie nieletni odpowiada prawnie, natomiast po ukończeniu 17 roku życia odpowiada w pełni karnie, chyba, że zaszły podstawy do pociągnięcia nieletniego do odpowiedzialności na zasadzie art. 10 § 2 kodeksu karnego, kiedy to nieletni może odpowiadać karnie już od ukończenia 15 roku życia;
3. Osoba, która nie ukończyła 21 lat i względem której zostały orzeczone środki wychowawcze, środek leczniczy lub środek poprawczy.
CYBERPRZEMOC to przemoc z użyciem technologii informacyjnych i komunikacyjnych - komunikatorów, czatów, stron internetowych, blogów, SMS-ów i MMS-ów.
W przypadku doświadczenia przez dziecko (osoba poniżej 18 roku życia) cyberprzemocy dostępne są dwie drogi ochrony prawnej: postępowania cywilnego i postępowania karnego. Ta pierwsza jest formą ochrony poprzez możliwość uzyskania od sprawcy odszkodowania i zaprzestania działań bezprawnych. W przypadku bezprawnego użycia wizerunku dziecka sprawca ponosi odpowiedzialność cywilną za naruszenie dóbr osobistych dziecka (art. 23 i 24 k.c.).Druga forma odpowiedzialności prawnej to odpowiedzialność karna sprawcy za dokonane przestępstwo.
Działania cyberprzemocowe wypełniają znamiona takich przestępstw z kodeksu karnego jak:
- zniewaga (art. 216 kk)
- zniesławienie (art. 212 kk)
- groźby (art. 190 i 191 kk)
oraz wykroczeń z kodeksu wykroczeń:
- nękanie (art. 197 kw)
- wulgaryzmy w miejscu publicznym (art. 141 kw)
Dzieci są szczególnymi podmiotami prawa. Brak możliwości pełnoprawnego funkcjonowania w życiu społecznym (częściowa zdolność do czynności prawnych po 13 roku życia, a do tego wieku jej brak) nakłada na dorosłych oraz urzędy, instytucje i organizacje szczególną odpowiedzialność za ich bezpieczeństwo.
Dziecko, jako ofiara cyberprzemocy, nie może samodzielnie podejmować skutecznych działań prawnych. Jego uprawnienia w zakresie dochodzenia odpowiedzialności prawnej za cyberprzemoc realizują rodzice/opiekunowie prawni.